. ΜΟΛΙΣΤΑ: 2010

Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010

Βλάχικα: γλώσσα ή ιδίωμα



Από χρόνια λόγω και της καταγωγής μου από την Πίνδο ακούω για τα βλάχικα  και εκατέρωθεν επιχειρήματα για το αν είναι γλώσσα ή ιδίωμα. Αφορμή όμως για να γράψω γι'αυτό στάθηκε ένα παλιό βίντεο που είδα στο Youtube


Μην έχοντας ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη συγκεκριμένη  γλώσσα, αφού δεν την μιλώ ο ίδιος, έκανα ένα σχόλιο στο συγκεκριμένο βίντεο σε αυτό που θεωρούσα ότι δεν είναι παρά μια άποψη απομείωσης  και ευνουχισμού μιας γλώσσας, που υπήρξε κάποτε πλήρως λειτουργική για τις ανάγκες της επικοινωνίας μιας μεγάλης κοινότητας, σε κάτι που δεν είναι παρά μια ουδέτερη άποψη , εν πολλοίς ποτισμένη από κρατική ιδεολογία και ένα διφορούμενο παρελθόν που είχε να κάνει με την στάση κάποιων βλάχων στην διάρκεια την κατοχής...

Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2010

Κοντά σιμά τα Γιάννινα

Η πρόσφατη επίσκεψή μου στην Μόλιστα δεν ήταν και από τις καλύτερες των τελευταίων ετών. Η διαδρομή μου φάνηκε κουραστική αν και ο δρόμος από την Εγνατία είναι αρκετά πιο ξεκούραστος και συντομότερος σε χρόνο. Κι αυτό γιατί έβρεχε συνεχώς και η ομίχλη ήταν αρκετά πυκνή ιδίως στα τμήματα μετά την Παναγιά και κοντά στις εξόδους για Μέτσοβο....Αλλά γενικώς η διαδρομή δεν είχε απρόοπτα ούτε κι αυτή τη φορά. Στον δρόμο έκανα τα σχετικά ψώνια τόσο για μένα όσο και τις παραγγελίες, πότε τσιγάρα, πότε εφημερίδα, πότε κάποια φαγώσιμα. Μόνο μια στάση στην Καλαμπάκα για καφέ.

Ο καιρός ήταν βροχερός (η φωτό είναι παραπλανητική)
Αφού αγόρασα και κάποια μικροπράγματα που ήθελα και έκατσα σε ένα υγρό περιβάλλον στην πλατέϊτσα απέναντι από  το Δημαρχείο, ήπια με βιαστικές γουλιές τον καφέ και αφού έκανα κι ένα στριφτό μπήκα στο αυτοκίνητο για να συνεχίσω την διαδρομή μου.

Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

Αναμνήσεις και βλέψεις.

Αύριο είναι δύο μήνες από τότε που δημοσίευσα το τελευταίο μου ποστ σχετικά με την Μόλιστα. Οι δικαιολογίες που μπορώ να επικαλεστώ είναι πολλές και διάφορες. Ότι έλειπα ταξίδι , ότι δεν πρόλαβα γιατί είχα πολλές δουλειές, ότι είχα φιλοξενούμενους και ασχολήθηκα μαζί τους, ότι δεν έκανε πολύ ζέστη ...κλπ, κλπ, κλπ,...Η λόγος όμως ο πραγματικός  είναι ότι όλο αυτό το διάστημα και μετά από την επιστροφή μου από το ταξίδι μου στην Σλοβακία δεν κατάφερα να επισκεφτώ το χωριό. Κι είναι αυτή η επαφή που φέρνει κάθε φορά μια αφορμή για σκέψη και την  ανάγκη κάποιες  φορές να την κάνω κείμενο. 

Κυριακή 20 Ιουνίου 2010

Οι εκκλησίες της Μόλιστας

Έχω γράψει και παλιότερα ότι η ζωή ποτέ δεν ήταν ιδανική...Άλλωστε ο/η παράδεισος δεν είναι παρά μια υπόσχεση θρησκευτικού περιεχομένου και μετά θάνατον δικαίωσης. Προσωπικά ποτέ δεν υιοθέτησα την διδασκαλία καμίας θρησκείας. Πηγαίνω στην εκκλησία μόνο όταν βρίσκομαι στην Μόλιστα, περισσότερο από συνήθεια και όχι σε τακτική βάση. Κι αυτό γιατί είναι από τα ελάχιστους χώρους κοινωνικής επαφής που έχουν απομείνει.



Στην περιοχή είναι  τρεις εκκλησίες και υπάρχει  μόνιμος ιερέας που διαμένει εκεί για να τις λειτουργεί. H πρώτη είναι ο Άγιος Αθανάσιος στο Μοναστήρι ή Μποτσυφάρι, μια εκκλησία που βρίσκεται στο μέσον περίπου του οικισμού.

Άποψη του Αγίου Αθανασίου από το Ιερό


Πέμπτη 3 Ιουνίου 2010

Οι πάπποι...και ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ

Μια φωτογραφία πάνω στην νοητή γραμμή που χωρίζει τα αδερφομοίρια - έτσι τα λένε τα σπίτια που έχουν εσωτερική μεσοτοιχία , συνήθως από τσατμά- έστεκε εκεί για χρόνια. Στην μέση ήταν ο προπάππος μου και δίπλα του στέκαν τα 2 του αδέρφια. Ήταν οι συγγενικοί δεσμοί πολύ ισχυροί τότε, αφού και δουλειές μαζί κάνανε. Από κοινού την είχαν για κάποια χρόνια την επιχείρηση στην Αίγυπτο και το σπίτι στο χωριό μαζί το χτίσαν και μάλλον με κοινή στέγη για να τονίσουν ακόμα περισσότερο το δέσιμο που υπήρχε ανάμεσά τους. Ο τρίτος ο αδερφός , ο μικρότερος, είχε εγκατασταθεί από χρόνια στην Κόνιτσα.


Πέμπτη 13 Μαΐου 2010

Ιστορικά και άλλα....

Ότι η Μόλιστα είναι ένας τόπος με ιστορία είναι μια κοινοτοπία ...γιατί δεν υπάρχει τόπος χωρίς ιστορία. Κι αυτή η γη που πατάμε έχει ιστορία, όπως και οι διάφορες στρώσεις του εδάφους που μελετούν οι γεωλόγοι. 

Το ερώτημα λοιπόν θα πρέπει να τεθεί διαφορετικά και θα προσπαθήσω εδώ να το θέσω σύντομα και περιεκτικά.

Έχει σήμερα για μας σημασία η ιστορία των μικρών τόπων όπως η Μόλιστα;  Κι αν ναί, ποιά είναι εκείνα τα γεγονότα που αποτελούν ορόσημα  για την εξέλιξη της περιοχής ...ή αιτίες για την απουσία της οποιασδήποτε εξέλιξης....για να το θέσω διαφορετικά.  Τι μπορούμε να διδαχτούμε από τα λάθη που έγιναν...Αλλά για να  μην το βαρύνουμε τόσο πολύ, θα παραθέσω απλώς κάποια γεγονότα για προβληματισμό και ενδεχομένως για συζήτηση. 

Για όσους γνωρίζουν, μέχρι το 1913 η Μόλιστα ανήκε στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συγκεκριμένα στον Καζά της Κόνιτσας, που ήταν το διοικητικό κέντρο , γνωστή και ως  "Κόνιτσα....Τουρκοκόνιτσα" , λόγω προφανώς των Τούρκων που διαμέναν εκεί. Θα ήσανε τοπικοί αξιωματούχοι, δικαστές, στρατιωτικοί και λοιποί γραφειοκράτες που είναι χρειαζούμενοι. Η Μόλιστα πάλι δεν είχε Τούρκους, εχτός από κάτι στρατιώτες σε ένα φυλάκιο στο Γανναδιό (κοντά στο Σχολείο) , οι οποίοι μάλιστα δεν ήταν ενσωματωμένοι στην ζωή του χωριού και σύμφωνα με την μαρτυρία ενός ντόπιου έκαναν και θελήματα στους πλούσιους νοικοκυρέους του Γανναδιού όποτε τους εχρειάζονταν.


Κυριακή 11 Απριλίου 2010

Κόρη με τα ξανθά μαλλιά

Ένα από αυτά που λατρεύω από την ζωή  των χωριών μας είναι οι παραδοσιακοί μας οργανοπαίχτες. Πρόκειται για ανθρώπους που κατέχουν μια τέχνη πολύτιμη και έναν τρόπο μοναδικό στην ερμηνεία των δημοτικών τραγουδιών, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο στυλ εκτέλεσης και ερμηνείας , γνωστό και ως τα "Κονιτσιώτικα".

Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Κάποια παλιά φωτογραφία ξεθωριασμένη απ'τα τσιμέντα.

Μου αρέσουν οι παλιές φωτογραφίες. Αν και είναι αλήθεια ότι δεν βρήκα πολλές από την πλεύρα του πατέρα μου.  Ελάχιστες ήταν αυτές , όπως μιας θείας μας από το Κάιρο μαζί με τον άντρα της , τότε που είχανε εκεί την επιχείρηση, κάτι μεταξύ καφέ Σαντάν και αναψυκτηρίου, με πελάτες προφανώς Εγγλέζους και όχι Αραπάδες.

Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

Η επιστροφή



Χτές το είδα σε όνειρο...Είχαμε επιστρέψει λέει στο χωριό για μόνιμα. Οι ζωή στις πόλεις είχε γίνει ανυπόφορη. Κάθε τρεις και λίγο γινότανε κάτι αποτρόπαιο...Οι διακοπές στο ρεύμα και το νερό ήταν καθημερινές ενώ οι τιμές της ενέργειας είχαν φτάσει στα ύψη...(για οικονομία είχαμε θέρμανση μόνο για λίγες ώρες της ημέρας). 

Οι τιμές των τροφίμων από την άλλη είχαν γίνει απρόσιτες. Στην αγορά εμφανίστηκαν διάφορα υποκατάστατα τροφών - πολλοί ισχυρίζονταν ότι ήταν μεταλλαγμένα τρόφιμα που με την σειρά τους δημιουργούσαν μεταλλάξεις στην κυταρρική δομή του οργανισμού. Άκουστηκε επιπλέον ότι σε κάποιες γειτονιές παρουσιάστηκαν μέχρι γενετικές ανωμαλίες  σε ανθρπώπους  που είχαν υποστεί τέτοιες μεταλλάξεις ...

Η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την απομόνωσή τους στις παρυφές των πόλεων, μέσα σε κάτι τεράστιες γυάλινες κατασκευές  για να μπορούν να επιτηρούνται και να βρίσκονται σε ορατή θέα. Κοινωνικοί λειτουργοί - Θηριοδαμαστές τους επισκέπτονταν για  να τους παρέχουν συμβουλές δίαιτας. Όλα έδειχναν και πάλι ότι ελέγχονταν...κι έτσι οι ιθαγενείς μπορούσαν να επιστρέψουν στις διασκεδάσεις τους  και να καταναλώνουν άφοβα την δεύτερη γενιά των βιολογικών - μεταλλαγμένων τροφών , που αποδεδειγμένα δεν προκαλούσαν μεταλλάξεις σύμφωνα με τις έρευνες που είχαν παραγγείλει οι εταιρείες παραγωγής.

   Κάποιοι όμως επέμεναν ότι η οριστική μέρα της κρίσης δεν είχε έρθει ακόμα. Κι ότι τελοσπάντων δεν είχανε κριθεί  οι κρινόμενοι. Οι Κρίνοντες δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη. Μέσα στην αναμπωμπούλα που επικράτησε τα τελευταία 77 χρόνια , ο πληθυσμός της χώρας είχε μειωθεί κατά 65% , ενώ η αναπαλαίωση παπουτσιών και ρούχων είχε καταστεί μια επικερδής βιομηχανία. Πρώτες ύλες δεν υπήρχαν ...Έπρεπε όλα να ανακυκλώνονται , εκτός από τα προϊόντα στην βιομηχανία τροφίμων που ελέγχονταν από τους Κρίνοντες.

Στην αρχή η ζωή στο χωριό ήταν απρόβλεπτα ωραία....Περνούσαμε την ημέρα μας απασχολούμενοι στα κηπάρια ...Την άνοιξη έπρεπε να προετοιμάσουμε τους κήπους για να φυτέψουμε τα λαχανικά μας. Είχαμε φυλαγμένα και κάτι σπόρια παλιά από καλαμπόκι για να τα σπείρουμε στα κρυφά , γιατί το Συμβούλιο των Κρινόντων είχε  καθορίσει με αυστηρότητα τους σπόρους και τα λιπάσματα που επιτρέπονταν...Οι παραβάτες τιμωρούνταν με απαγχονισμό προς παραδειγματισμό. Κάποιον τον είχαν κρεμάσει από μια καρυδιά στο διπλανό χωριό και το κουφάρι του έστεκε εκεί μισοφαγωμένο από τα όρνεα πάνω από 2 μήνες. Στο τέλος είχε απομείνει μόνο ο σκελετός , αλλά και αυτόν δεν έλεγαν να τον αποκαθηλώσουν....Όμως εμείς είχαμε τον τρόπο μας και σπέρναμε στα κρυφά. Η απομόνωση του χωριού ήταν σωτήρια. 

Με τον τρόπο αυτόν και με κάτι ζώα που βάλαμε (λίγα κατσίκια και κανά δυό προβατίνες) εξασφαλίζαμε τα απαραίτητα για την διατροφή μας. Όσο για το σιτάρι , είχαμε προμηθευτεί για όλον το χειμώνα από ένα γνωστό μας παραγωγό που καλλιεργούσε κι αυτός παράνομα  βιολογικά μη  μεταλλαγμένους σπόρους. 

Όσο για θέρμανση ..εκεί ήταν που δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Είχαμε το δάσος ολόκληρο μπροστά στα πόδια μας. Όρεξη να είχες να κόβεις ....με την διαφορά πως για κάθε δέντρο έκοβες πριν τον χειμώνα  έπρεπε να φυτέψεις τα διπλά στην άνοιξη. Έξαλλου προτιμώνταν τα σχεδόν πεσμένα ή γερασμένα δέντρα. Είχαμε πάντα συνείδηση του πράγματος ότι η ξύλευση θα έπρεπε να είναι βιώσιμη...Οι ντόπιοι είχαν συνασπιστεί γύρω από έναν δασικό συναιτερισμό, έκοβαν κάποια δέντρα που τους ήταν απαραίτητα και πουλούσαν και ένα μέρος της ξυλείας για να καλύπτουν διάφορα έξοδα και  για να συντηρούν τις αναγκαίες  υποδομές.

Μια μέρα έφτασαν ειδήσεις από τις πόλεις για Κανιβαλισμό και κάτι νέες παγανιστικές τελετές με ανθρωποθυσίες. Όλοι πιστεύαν ότι αυτό δεν ήταν παρά μια διέξοδος στην πείνα γιατί τα τρόφιμα στις πόλεις ήταν ελάχιστα και μόνον τα στελέχη των 2 μεγάλων κομμάτων μπορούσαν να παρακάμψουν το επίσημο δίκτυο διανομής. Η επίσημη προπαγάνδα διαλαλούσε ότι η πείνα είναι για όλους και ότι επιτέλους η συνταγματική επιταγή της ισότητας πραγματώνονταν αφού όλοι οι διαφορετικοί γινόμασταν  το ίδιο.

Κάποιοι πάλι είχαν υιοθετήσει  στις συναλλαγές τους ως επίσημη γλώσσα την Εσπεράντο και είχαν κάτι περίεργες διασυνδέσεις με κινέζους Εσπεραντιστές εμπόρους ρυζιού και σόγιας. Άλλωστε οι Κινέζοι από χρόνια ελέγχαν τα λιμάνια της χώρας..

Η χώρα είχε αποβιομηχανιστεί πλήρως ....Ήταν ένα πισωγύρισμα από τα συνηθισμένα που η ανθρωπότητα είχε ξαναζήσει στο παρελθόν.  Μόνο που ο Μεσαίωνας φαντάζε παιχνιδάκι μπροστά σε αυτό που ζούσαμε εμείς.

  Κάποιοι επιχειρούσαν να ξεφύγουν προς την Αφρική , που θεωρούνταν πλούσια περιοχή με πολλά αποθέματα τροφίμων, αλλά τα πλοία είχαν σταματήσει τα δρομολόγια , ενώ μερικοί απελπισμένοι επιχείρησαν τον διάπλου της Μεσογείου πάνω σε μονόξυλα. Μήνες μετά στα παράλια της Αττικής και της Πελοπονήσσου άρχισαν να ξεβράζονται πτώματα.

Κάποιοι πλέον το είχαν πάρει απόφαση και άρχισαν να κατασκευάζουν εργαλεία απ' ότι υλικά έβρισκαν.  Ξηλώνοντας ανταλλακτικά από παρατημένα αυτοκίνητα και χρησιμοποιώντας διάφορες πατέντες, κατασκεύαζαν τα απαραίτητα σκεύη και μαραφέτια για τις κάθε λογής ανάγκες.

Τέλος οι εφημερίδες είχαν σταματήσει να κυκλοφορούν, ενώ τα νέα μαθαίνονταν από στόμα σε στόμα. Περνούσαν πάλι και κάτι τελάληδες. Ένας  μάλιστα με στεντόρεια φωνή μας είχε ξεκουφάνει.

   - Η Ελλάδα αποπέμφθηκε από την Ευρωπαϊκή Αυτοκρατορίααααααα...φώναζε

Η ανυπόφορα δυνατή φωνή του με ξύπνησε από τον εφιάλτη...η τηλεόραση  που είχε μείνει ανοιχτή  έπαιζε τις δηλώσεις του Αρχικυβερνήτη για το πετυχήμενο τελικά δανεισμό της χώρας από τις αγορές ...



   

   

  





  

 





Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2010

Μια βραδυά στην Μόλιστα καθαροδευτεριάτικα

Σκεφτόμουν από μέρες να περάσω το τριήμερο στην Μόλιστα, αλλά οι προγνώσεις του καιρού των ημερών δεν ήταν ενθαρρυντικές. Εικόνα καθαρή για το αν ο δρόμος για το χωριό ήταν ανοιχτός δεν είχα. Η απάντηση από το Α.Τ. Κόνιτσας ήταν "πάρε και αλυσίδες καλού κακού". Η κακοκαιρία συνεχίστηκε και την Κυριακή, όπου έφτασε να χιονίζει και στα Γιάννενα.
Ξημερώνοντας Δευτέρα πρωί , το πήρα απόφαση -είδα και τον καιρό που ήταν λιακάδα- , πήρα μια βαλιτσούλα πράγματα, μια λαγάνα που μόλις είχε βγεί από τον φούρνο και ξεκίνησα.  Βρήκα λίγο κίνηση προς το Μέτσοβο, αλλά ο δρόμος ήταν πεντακάθαρος.
Συνεχίζοντας πάνω στην Εγνατία προς Γιάννενα , σταμάτησα πάνω σε μια από τις νέες γέφυρες με θέα την λίμνη : 
 
Η αντάρα που είχε στα πολύ ορεινά είχε ήδη κάπως ξεθωριάσει και φαίνεται αρκετά καθαρά και το νησάκι των Ιωαννίνων. Στα δεξιά μου όμως άκουσα έναν θόρυβο. Κοιτάζοντας προσεκτικότερα είδα το παρακάτω φαινόμενο κατολισθήσεως - πρωτόγνωρο για μένα αφού δεν μου έχει ξανατύχει να βλέπω την γη να φεύγει μαζί με πέτρες , βράχους και δέντρα (δείτε το εμβεδωμμένο βίδεο, μόνον ενός λεπτού) : 

Μετά από αυτό το αναπάντεχο (γιατί υπάρχει και το αναπάντεχο) συνέχισα για το χωριό. Πριν πάρω την ανηφόρα για την Κόνιτσα έκανα μια στάση ...Η φύση με αποζημίωσε και πάλι αφού δεν είχα ξαναδεί την Κόνιτσα ντυμένη στα λευκά , ούτε το όρος Νεμέρτσικα : 


 

Φούσκωσε και ο Αώος και κατέβαζε μπόλικο νερό ..που διάολο πάει όλο αυτό το νερό (το συγκεκριμένο πάει μέσα στην Αλβανία) και γιατί μένουμε χωρίς μετά από κανά δίμηνο ..αφήνω σε άλλους ειδικότερους να το απαντήσουν. 

Έφτασα τέλος και στην Μόλιστα, βρίσκοντας μια παρέα εκεί στο Μποτσυφάρι να έχει στρώσει το αποκριάτικο τραπέζι...Η αυλή του σπιτιού μου ήταν περιτριγυρισμένη με χιόνι ύψους μισού μέτρου περίπου. Έφτασα μέχρι την είσοδο όπως σε κάτι παλιές καμπόικες ταινίες χοροπηδώντας σαν τσαλαπετεινός. 

Πέρασα βέβαια το βράδυ τουρτουρίζοντας αφού το σπίτι ήταν υγρό και το κρύο δεν έλεγε να σπάσει όσα κούτσουρα και αν έριξα στο τζάκι. Βέβαια αποζημιώθηκα την επομένη αφού η πρωϊνή βόλτα ήταν φανταστική. Μια γλυκιά μέρα με τους ήχους του χιονιού που λιώνει ....άντε χαλάλι του είπα και τράβηξα και τις τελευταίες φωτογραφίες πριν σωθεί εντελώς η μπαταρία:
 


 

Αν παρόλα αυτά το μάτι σας δεν χόρτασε να βλέπει χειμωνιάτικες όψεις της Μόλιστας...έχετε υπομονή και σύντομα θα δείτε και άλλες φωτογραφίες με τον δέοντα σχολιασμό. Χρόνια πολλά σε όλους και καλή Σαρακοστή.

Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2010

Πώς στέκουν τα κατσαρά σου τα μαλλιά (Τσι στα πέργι νέλι-νέλι)


Αν και δεν καταλαβαίνω τι σημαίνουν τα λόγια σε αυτό το σύντομο βλάχικο τραγούδι ( άλλωστε ο Gogas έχει προβλέψει και έβαλε υποτίτλους) , μου άρεσε όμως η ζωντάνια του και ο χαρούμενος ρυθμός του. Γι'αυτό και το αναδημοσιεύω ....Άιντε...

Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2010

Ένα ποίημα του Ρένου Αποστολίδη

[...] Μόλιστα,
αν ήσουν η πατρίδα μου,
η δικιά μου η πόλη,
θα διάβαζες στα μάτια μου,
κι η βρύση δε θα σιγομουρμούριζε
τόσο λυπητερά.
Μόλιστα , Μόλιστα,
γωνιά κατοικημένη με το σλαβικό όνομα
ακραία της ερημιάς μου.
Κι όμως
ο ξένος σε αγαπούσε
εκείνο το πρωϊνό.

Ρένος Αποστολίδης , Ποιητικά γράμματα 1949

 Το παραπάνω ποίημα , που αγνοούσα την ύπαρξή του , βρήκα σχετικά πρόσφατα στο βιβλίο του Χαρίλαου Γκούτου για την Μόλιστα. Το αναδημοσιεύω εδώ...Σύντομα θα επανέλθω με νεότερη δημοσίευση , αφού πέρασε πάνω από ένας μήνας από την τελευταία. Άλλωστε αυτό το "Γωνιά κατοικημένη ...ακραία της ερημιάς μου" κάτι μου λέει, αν και δεν είμαι ξένος στην Μόλιστα.

google analytics